Na sjednici Ministarskog Savjeta Kraljevine Jugoslavije, odrzane 03.08.1932.godine, zemljiste na uglu Mis Irbijeve i Benevolencije dodjeljeno je Sokolskom drustvu Matica iz Sarajeva zbog izgradnje sokolskog doma i vjezbalista.
U narednim godinama, na prostoru 2860 m2, je izgraden Sokolski dom ili danasnji FIS. Tokom 50-tih, 60-tih i 70-tih FIS postaje sportsko i kulturno sjediste grada.
Objekat FIS ima salu za sportske igre, gimnastičku salu, salu za borilačke sportove i vanjsko igralište za loptacke sportove.
U ovih 80 i nesto vise godina od kada FIS postoji mnogim generacijama Sarajlija je ova ustanova bila drugi dom. Vjerovatno da postoji na desetine hiljada prica, anegdota, dogadaja vezanih za ovaj svojevrstan spomenik kulture i da ih nabrajati prosto nije moguce. Ipak, neki momenti se nezaboravljaju.
Oni kojima je bordo boja FK Sarajeva na srcu znaju da je 24.oktobra 1946 godine u velikoj dvorani popularnog FIS-a doslo do spajanja sportskog drustva Sloboda i radnickog sportskog drustva Udarnik u novo drustvo, zvanicno nazvano sportsko drustvo Torpedo. Ideju je dao Sefik Maglajlic koji je bio zadivljen igrom istoimenog ruskog tima. Poslije je 1947 godine klub promjenio ime u FK Sarajevo, koje i danas nosi.
Za FIS se vezu i sjecanja mnogih kosarkaskih zaljubljenika. Posebno onih koji su se okupljali oko Bosne i Mlade Bosne (Zeljeznicar).
Kosarkasi iz KK Bosna je od osnivanja pa u naredne četiri godine a čiji su članovi uglavnom bili studenti sarajevskog universiteta su se takmičili se u gradskoj ligi, da bi 1955. godine osvojio prvi u nizu trofeja, Kup Grada Sarajeva, i tim dostignućem se plasirao u viši rang takmičenja, Republicku ligu Bosna i Hercegovine.
Ovaj prvi uspjeh ekipe koja će obilježiti historiju bosanskohercegovačke košarke, i šire, ostvarili su: Brkić, Marušić, Takač, Bise, Bjelica, Cindrić, Bilić, Đurasković, Fetahagić, Uzelac, Džapa, Pilav, Hofbauer, Lovrenović, Beganović i Dimitrijević.
Treba istaci i generacije kosarkasa KK Zeljeznicara i KK Bosna iz sedamdesetih i osamdesetih godina, koji su vezani za FIS. Bez obzira sto ce se izgradnjom KSC Skenderija kosarka “prebaciti” u dvorane.
Za KK Mlada Bosna a kasnije KK Zeljeznicar igrali su Vjeceslav Tolj, Rajko Maravic, Ranko Vukovic, Nedim Dobojlic, Milos Skakic, Hidajet Basic, Milenko Bojanic, pa nesto stariji Zoran Marojevic (na fotosu, detalj iz FIS-a, kada efektno poentira, zakucava), Bogdan Tanjevic, Nemanja Djuric, Maso Uzicanin …………a kosarkase KK Bosna predvodio je Mirsad Milavic, Zdravko Cecur, Jovo Terzic, Ante Djogic, Rodjeni Krvavac, Bruno Soce, Aco Nadazdin, Milan Pavlic a kasnije ce doci u njihove redove Mirza Delibasic, najbolji kosarkas i sportista svih vremena u Bosni i Hercegovini. Ovdje treba istaci veliki uspjeh KK Bosna, koji su postali prvaci Evrope 5. aprila 1979 godine. Uz nabrojane igrace, treba istaci da je ovu zlatnu generaciju KK Bosna predvodio kao trener Bogdan Tanjevic a da su jos igrali Stanislav Pesic, Zarko Varajac, Ratko Radovanovic, Sabit Hadzic, Nihad Izic, Predrag Benacek……..
Rukomet na početku šezdesetih godina u gradu na Miljacki doživio pravi bum. U RK Mlada Bosna su sazreli neki novi mladi ljudi, koji polako rotiraju staru gardu. Pored afrmisanog Hakije Hadjiahmetovic, stasali su Memnun Idžaković, Rešad Šarenkapa, Bakir Rudić, Nikola Pilipović, Mirko Zagorac … Oni su nastavili tradiciju dobrih igara u Prvoj saveznoj ligi, a uz Zagreb, Bjelovar Partizan i Crvena Zvezda bili tim koji se pitao u tadasnjoj ligi..Prema pisanju doajena sportskog novinarstva Tome Pocanica derbi utakmice rukometnog prvenstva su se igrale pred 2000 gledalaca nakrcanih na daskama improvizovanih tribina popularnog FIS-a.
FIS je bio vazan centar rukometnog sporta u gradu. Prema sjecanju Branka Majstorovica, bilo je to i doba kada su se organizovali Prvomajski turniri, a u Fisu su gostovale najbolje ekipe i igrači svijeta. Bilo je to vrijeme kada se uživalo u ljepoti igre, kada su se na izlizanom asfaltu Fisa vidjeli gotovo čudnovati potezi i golovi, na kojima bi im mogli pozavidjeli i mnogi današnji asovi. Ako nije bilo naknada za uložene napore, tadašnjim generacijama ostale su uspomene na mnoge turneje po evropskim zemljama, jer je jugoslovenki rukomet bio na cijeni kao jedan od najmaštovitijih.
U Fisu se igrala i odbojka, gimnastika je bila nezaobilazna sportska disciplina, zatim borilacki sportovi a kroz FIS su prosle i mnoge druge ekipe i pojedinci.
Upravo za mnoge te pojedince se kaze u zargonu RAJA IZ FISA.
O raji iz Fisa lijepo je pisao Zeljko Martincevic-Martin, bivsi rukometas Bosne:
Za te raje se nije izdavao nikakav sertifikat, nego si postajao njihovim dijelom samim dolaskom u okruzenje. Da pojasnim primjerima. U FISU je osvanuo jedan Duje Peraga Dalmatinac, rukometas i jednostavno poceo da sutira loptu koju sam donosio sa sobom svaki dan preskacuci visoku ogradu poznatog igralista. Isto su cinili i fudbaleri Bukal, Musemic, Musovic, Fazlagic. Navracali su i bokseri Barbarez i Smajic, Hadzija..stonoteniseri Bilic, Kamberovic, Dafinic…gimnasticari Calija, Rafajlovic, Nalo, Lopicic, Vidovic…dizaci tegova Avlijas, braca Talic, Halepovic… rukometasi, rukometasice, kosarkasi, kosarkasice, odbojkasi, odbojkasice…I ne samo to, jer tu su dolazili i pjevaci, kao sto su Popovic, Monteno, Dervoz-Krvavac, Palos…glumci Pejakovic, Becic, primabalerina Kamberovic…politicari Uzelac, Karavdic, Kosovac, Grebo i svi su dobro dosli i rado videni.
Istini za volju raja iz FIS-a je bila specificna po tome sto je tamo bilo najvise onih koji su cesto gostovali na televiziji, cije su fotografije ispunjavale stranice visokotiraznih novina i o kojima se govorilo na radiju. Bilo je posebno zadovoljstvo sretati ta lica u popularnom FIS-u i osjecati se onako medju svojima.
Za Sarajlije je FIS bio i mjesto prvih igranki i teferica. Prema rijecima Mufida Garibije sarajevskog arhitekte, inace dobrog poznavaoca starog Sarajeva, FIS je bio mjesto u kome su se pojavili INDEXI kao odgovor na pojavu Beatlesa sezdesetih godina proslog vijeka. Od opjevanih sarajevskih sijela i teferica, preko austrijskih orkestara, pa do pojave komercijalne muzike, oblikovali su se sarajevska muzicka scena i razliciti obicaji zabavljanja. Tako se sredinom proslog vijeka i pojavio trend organiziranja igranki. Na tome se radilo sistematski, jer je drzava kroz muziku i zabavu zeljela da privuce mlade drustvenim aktivnostima, poput radnih akcija. Garibija dalje kaze da je nas grad jos u 16 vijeku zaceo kulturu kafana u ovom dijelu Evrope, kao i u 20 vijeku kulturu kafica, po cemu je prednjacio u bivsoj Jugoslaviji. U kaficima su se slicno kao i u domovima kulture odrzavale igranke.
Igranke su se prenosile sa jednog mjesta na drugo. Jedno od poznatijih lokacija na kojoj su se pravile igranke je mjesto danasnje opstine Stari Grad.Tu je bila kafana kojom je gazdovao sarajevski Jevrej Atlas Mordo. Igranke su se pravile skoro svim danima osim petkom, kada je ostavljan prostor domovima kulture. U ovoj kafani je prve korake napravio najpoznatiji sansonjer Dragan Stojnic. Upravo je tih godina nastao mega hit “ Bila je tako lijepa “. U zimskom periodu je opadao interes za igranku kod Morde, a vise se islo u domove kulture. Najpopularnije destinacije su bile Sloga, Fabrika duhana na Marindvoru, Jeliceva i FIS. Opstina Stari Grad je izgradena 1977 godine, pa je tako nestala i kafana kod Morde. Iste godine se formirala moderna diskoteka Disco Dancing 77 a fokus zabavnog zivota se preselio na studentske klubove poput Steleksa, KUK-a, AG-a, Doma mladih.Tako su se radale i nove zvijezde poput Bijelog Dugmeta, Zdravko Colic i mnogi drugi.
Posebno mjesto u FIS-u je imao mali fudbal. U pocetku su tu organizovane lige radnih organizacija, pa mjesnih zajednica a onda u drugoj polovini sedamdesetih turniri kafica. Posebno mjesto pripada organizaciji turnira Fis – Gol. Na tom turniru igrali su svi poznati igraci sarajevskog fudbala, izuzimajuci legendarnog Safeta Susica (otisao profesinalno igrati u Francusku a u vrijeme odrzavanja turnira koristio godisnji odmor na drugim mjestima).
Ali bili su tu ostali majstori nogometne/fudbalske igre, pocev od onih koji su bili reprezentativci Jugoslavije: Baljic Mirsad, Bazdarevic Mehmed, Hadzibegic Faruk , Janjus Slobodan, Katanec Srecko, Mihajlovic Radmilo, Pasic Predrag i Sabanhadzovic Refik. A onda reprezentativci Bosne i Hercegovine i Jugoslavije u malom fudbalu: Dragojlovic Zeljko, Habibija Dzevad, Janjos Mehmed, Marvan Mirko, Milicevic Damir, Pasic Predrag, Przulj Zoran i Vujadinovic Goran, a pomocni trener tadasnjim selektorima reprezentacija bio je Muhamed Poricanin.
U nastavku neka imena koja su obiljezila sarajevski mali fudbal u periodu sedamdesetih i osamdesetih godina u Sarajevu: Fuad Svrakic, Vahid Avdic, Faik Kolar, Senad Hodzic, Zeljko Bojic, Zoran Przulj, Mehmed Janjos, Nebojsa Novakovic, Zijad Svrakic, Mehmed Sljivo, Zoran Bilic, Dragan Vlaski, Edin Bahtic, Haris Skoro, Ivan Lusic, Nihad Milak, Milomir Odovic, Rade Simic, Ferid Radeljas, Kemal Alispahic, Ismet Bajric, Abdel Besovic, Dragoslav Vukadin, Haris Jaganjac, Dane Kupresanin, Nedim Tutic, Edhem Dalipagic, Ahmed Radzo, Emir Karamehmedovic, Damir Milicevic, Safet Hodzic, Dragan Radovic, Ismet Sijercic, Fuad Kumro, Miroslav Prajzler, Dzevad Habibija (Mostar), Muriz Domic, Fahrudin Bajric (Zenica), Marin Corluka (Grude), Midhat Ferhatovic (Tuzla), Hakija Mrso, Vladimir Lukovic, Almir Turkovic, Djelo Muharemovic, Zeljko Dragojlovic, Damir Milicevic, Goran Vujadinovic, Mirko Marvan, Zvijezdan Zulcic, Bruno Juric, Fadil Zeric, Amir Misimovic, Zoran Janjetovic, Drazen Klacar, Milan Lackovic, Mevludin Lukavac, Nebojsa Seslija, Edin Velagic, Radoslav Golubovic, Amir Djapo, Zeljko Bozovic, Senad Mehicevic, Avdic Ramiz, Enver Bilalovic, Zoran Glasovic, Zlatan Grabovica, Emir Travljanin, Miki Sarafijanovic, Vlastimir Karisik, Tarik i Ahmed Korjenic, Nihad Kovacevic, Zdenko Raguz, Nijaz Memic, Jovan Milosevic, Nuradif Nargilic, Adnan Muzurovic, Muhamed Poricanin, Zoran Ratkovic, Mirza Hasanefendic, Zlatan Terzic, Dzevad Pulic, Zeljko Zeleznik, Nedzad Mujicic, Ejup Dzeko, Ahmed Colic, Ljubo Kalaba, Mustafa Kamber, Goran Djurdjevic, …….
Svi oni i mnogi drugi obiljezili su turnir Fis – Gol. Bez njih sigurno turnir ne bi bio ono sto je nesumnjivo bio, prvi turnir u malom fudbalu Bosne i Hercegovine i jedan od vodecih u bivsoj Jugoslaviji. Ne treba zaboraviti niti plejadu ljudi koji su radili na organizaciji malog fudbala od kojih treba prvenstveno istaci ljude iz Udruzenja klubova malog fudbala i sportskog drustva Privredne banke Sarajevo koji su godinama bili vodeci organizatori takmicenja u malom fudbalu. Prije svega tu treba izdvojiti: Demirovic Sead, Hadzic Zijad, Hot Hilmija, Kovacevic Radivoje, Landzo Sekib, Memic Sead, Muzurovic Adnan, Nezirhodzic Husein, Prses Enver, Sahacic Fuad i Tabakovic Ismet. Ostali clanovi koji su bili ukljuceni u proces afirmacije malog fudbala: Bakovic Jasmin, Bojic Dusko, Depolo Stanko, Djukic Jovo, Fazlinovic Goran, Filipovic Namik, Glusac Boro, Ibric Enver, Kovac Mile, Krznaric Zlatko, Malic Dusko, Radancevic Mladen, Razic Senad, Redzepovic Midhat, Ruzdic Zijah i Vukovic Slobodan.
Od ostalih organizatora koji su radili na organizaciji turnira u FIS-u treba navesti SOFK Centar, sekretara Djuraskovica Labuda i osobu koja je njemu pomagala u organizaciji takmicenja u malom fudbala Emir Kapic. Isto tako, predstavnici MZ Centar, koje je zastupao Ejup Dzeko su nekoliko godina organizovali majski turnir u Fis-u.
Poseban pecat i vazno mjesto FIS je dao i u ratnom periodu. Turniri u mali fudbalu su se poceli igrati u proljece 1994 godine. Ali to je bilo samo onda kada su potpisivani dani primirja, za kada je bilo vjerovati da nece biti granatiranje grada.
Kultni sarajevski klub FIS danas slavi 22 godine postojanja. Te davne 1993. godine, priča Oliver Dujmović, osnivač i vlasnik kluba FIS, entuzijazam za otvaranje jednog kluba nastao je iz revolta, u inat ratu i uprkos svim negativnim stvarima koje su pogodile Sarajevo u tom periodu.
”Nakon jednog negativnog iskustva, odlučio sam da se u toku rata posvetim pacifističkom pristupu životu; pozvao sam ljude, našli smo prostor i otvorili bilijar klub. U principu nismo imali šta da prodajemo, osim setova bilijar kugli i štapova, pa su ljudi u prostor FIS-a sa linije dolazili igrati bilijar.
Počela se stvarati neka lijepa atmosfera koju karakterišem kao pacifistički pokret usred rata, na šta se kasnije nadovezalo još dosta lijepih stvari, koje su bile naša želja i poruka svijetu da se rat što prije završi…”, priča Oliver Dujmović, vlasnik kluba FIS.
Nakon početnih, sportskih aktivnosti i takmičenja u bilijaru, koji je tada bio jedini mogući sport kojim su se mogli baviti, 1994. odlučeno je da se aktivnosti u FIS-u prošire, te su tako krenule svirke.
Don Guido je bio prvi od lokalnih muzičara koji je počeo svirati u prostorijama kluba, a nakon njih stiže i Sikter. Uskoro kreće organizacija festivala po imenu Tamna strana Diznilenda, koji je okupio 147 izvođača od kojih je dosta njih prošlo kroz tunel, a čak je jedan dupli autobus ušao u Sarajevo 1994.
”U toku rata smo imali mnogo akcija, željeli smo da malo okrenemo tok stvari… sada, 20 godina poslije, kad pogledam unazad, mislim da je bilo uspješno”, priča Oliver, te dodaje kako se sjeća jedne nove godine kada je u klub došao i Bono Vox, frontmen slavnog benda U2, te je, otpjevavši nekoliko svojih pjesama uljepšao atmosferu u klubu, o čemu su pisali mnogi svjetski mediji.
U FIS-u su svoje prve nastupe doživjeli mnogi bendovi, a tu su i danas popularne grupe snimile i neke od prvih muzičkih CD-ova.
Jedno od takvih izdanja jeste i prvi album sarajevskog benda Skroz, koji je nastao u izdanju Croatia Recordsa, ali je FIS dobio ekskluzivna prava za tržište BiH.
Pripremio: Kemal Alispahić
NAPOMENA: ovaj tekst koji je pripremio Kemal Alispahic je prilogodjen, jer se zeli koristiti prilikom stampanja knjige Fis – Gol, tako sto je ubacen dio koji se odnosi na istaknute igrace i organizatore turnira malog fudbala u FIS-u.
FIS-GOL TIM
Sarajevo, 15.09.2023.