Vogošća se prvi put spominje 1455. godine pod nazivom Gogošta. Ta naseobina je poćela da se urbanizuje iza Drugog svjetskog rata. U tom periodu gradi se fabrika vojne i metalne industrije “TITO”. Sa fabrikom gradi se i naseljava novo naselje koje se tada zvalo Jošanica. Razvojem fabrike i životom u naselju stvarala se potreba za kulturno sportskim aktivnostima. Naravno sve te inicijative pokrenute su od radnika unutar fabričkog kruga .
Tako je 6. maja ( ili 22.decembra) 1948. godine osnovan fudbalski klub nazvan imenom ” TEMPO”. Klub je u početku bio isključivo vezan za prostor fabrike gdje je imao teren za igranje da bi zbog strogih fabričkih-vojnih propisa (ulazak civila u krug fabrike) klub premjestio svoje aktivnosti u naselje. Tako je napravljen prvi fudbalski teren u urbanom dijelu .
“Tempo” je tada uključen u takmčenje sarajevskog fudbalskog podsaveza. 1954. godine klub mijenja ime u”Radnicki ” takmičeći se i dalje u podsaveznom rangu. Velikom reorganizacijom takmičenja 1957. klub postaje članom Druge republičke zone – Sarajevo.
1958. godine klub kao neizbježan dio fabrike koja ga podrzava i finansira ponovo mijenja ime u “PRETIS “, skraćenica od “Preduzeće Tito Sarajevo”.
Godine 1966, klub je izborio kvalifikacije za Drugu ligu ali nije uspio proći u veći rang izgubivši od čapljinskog Borca. U periodu do 1970 . godine klub je igrao u raznim nivoima bh takmičenja da bi u sezoni 1969-1970 izborio savezni drugoligaški status. Bila je to Druga liga Jug sačinjena od klubova jednog dijela BiH, dio Dalmacije i Crna gora.
Takodje, klub u maju 1970. godine ponovo mijenja ime u “UNIS” čije ime nosi i dan danas (2023) . Spajanjem svih vogošćanskih fabrika u grupaciju “UNIS” dalo je veće mogućnosti vogošćanskom sportu za razvoj i stabilniju finansijsku situaciju.
Period od 1970 do 1973, tj. igranje u Drugoj saveznoj ligi Jugoslavije je do sada najuspješniji period sto se tiče zvaničnog takmičenja. Na ljeto 1973. godine reorganizacijom drugih saveznih liga Jugoslavije, dvije umjesto četiri, vogosćanski fudbalski klub nije prošao kvalifikacije igrajući protiv FK “Kozara” iz Bosanske Gradiške. Do 92. igrao je u svim rangovima takmičenja osim Prve jugoslovenske lige. Kroz klub su prodefilovali mnogi kvalitetni igrači i treneri. U periodu do 92. godine važio je, kao četvrti sarajevski klub. Naravno, Sarajevo, Željo i Famos su bili ispred njega.
Vogošćanski fudbalski klub nije bio bogat klub, iako je čitav period iza njega stajala fabrika “PRETIS” a kasnije jedan gigant metalne industrije “UNIS”. Kako je većina fudbalera radilo u vogošćanskim fabrikama taj radnički mentalitet i radnička primanja odredivali su situaciju u klubu tako da se finansije, premije, hranarine bile veoma skromne . Od 92 do 96 zbog agresije na BiH FK UNIS nije radio i živio svoj sportski život a sa njim i većina članova kluba.
U periodu od 92. do 95. godine poginulo je u borbama za opstanak ili mučki ubijeno od strane agresora 16 članova FK “UNIS”, 13 fudbalera, ekonom, član uprave kluba i vjerni klupski sportski novinar. Već 1996 . prestankom agresije na BiH i reintegracijom Vogošće protjerani stanovnici su se vratili na “svoje” a sa tim i u klub “UNIS”.
Prvo se počelo sa adaptacijom kluba i okupljanjem sportskih radnika i igrača da bi se koliko toliko stekli uslovi za neko takmičenje. Klupske prostorije su bile totalno opljačkane i devastirane kao i ostala sportska infrastruktura. Klub je počeo takmičenje 1996. godine u Kantonalnoj fudbalskoj ligi Sarajevo. Igralo se u Semizovcu, jer stadion u Vogošći nije bio spreman za zvanične utakmice. Ubrzo je uspješnim rezultatima slijedio prelazak iz kantonalne u Drugu lig Jug da bi u sezoni 1998 – 99 igrali u Prvoj “B” ligi Federacije BiH. Sezona nije bila uspješna pa je “UNIS ” ispao u niži rang, Drugu ligu Jug.
2003. godine ponovo dolazi do promjene imena kluba u “VOGOŠĆA” da bi 2010 . godine Skupština kluba donijela odluku o vraćanju imena “UNIS”. U tom periodu klub se takmičio u Drugoj ligi Centar da bi u sezoni 2011-2012 izborio prvoligaški status tj. takmičenje u Prvoj ligi federacije BiH. Loši rezultati uzrokovani slabom finansijskom situacijom doveli su klub na rub kolapsa i ispadanje iz Prve lige Federacije, pa je odlučeno da se seniori neće takmičiti u sezoni 2012-2013 dok se ne popravi stanje. Ovaj period je bio vjerovatno najteži u istoriji kluba.
Sa sezonom 2013-2014 “UNIS” ponovo se takmiči u sarajevskoj kantonalnoj ligi. Trenutno (2023) klub se takmiči u Drugoj ligi centar.
U 75 godina postojanja kroz klub je prodefilovalo mnogo dobrih fudbalera i trenera. Njihov doprinos sarajevskom, bh i jugoslovenskom fudbalu je bio itekako značajan . Naravno da od svega najznačajnije je njihov doprinos razvoju vogosćanskog kluba i njegov napredak.
Teško je od mnogobrojnih trenera izdvojiti imena ali ipak dva se izdvajaju. To su Kemal Džemidžić i Vlatko Konjevod. Sa prvim 1970. FK Unis je izborio plasman u drugu saveznu ligu bivše nam države Jugoslavije. Uveo nas a on izašao tj. iz privatnih razloga više se nije bavio trenerskim pozivom. Drugi, čika Vlatko je tri godine veoma uspješno vodio FK”UNIS” u saveznom rangu Jugoslavije, Druga liga Jug. Tragovi njegovog rada ostali su iza njega dugi niz godina. Dosta toga je poznato o vogosćanskom fudbalskom klubu. Tome je dosta pridonjela i monografija koja je izašla povodom 70 godina postojanja kluba. Medutim, ima nešto što je specificno i teško da se može pronaći u ostalim klubovima sarajevske regije pa vjerovatno i u BiH. Radi se o ovome . Iz vogošćanskog fudbalskog kluba prešlo je u prvoligaške klubove bivše nam države Jugoslavije više nego i iz jednog kluba u BiH. To su bile za tadašnji fudbal iziuzetno kvalitetni igrači. Jedni su ponikli i razvili se u vogošćanskom klubu a drugi su došli u vogošćanski klub iz drugih bh klubova i svojim igrama u seniorskom timu koji im je poslužio kao ” odskočna daska ” prema Prvoj ligi Jugoslavije.
Navodimo igrače 50-ih i 60-ih godina prošlog vijeka: Guzina Momo (Željezničar), Čizmic Ahmed-Zuja (Željezničar), Sreten Šiljkut (Sarajevo), Dušan Dujo Jovanović (Željeznicar), Blagoje Bratić (Željeznicar), Boško Antić (Sarajevo), Esko Hadžijusufovic (Sarajevo), Jusuf Vladavić (Željeznicar), Boro Beatović (Sarajevo), Makić Milan (Sarajevo) iBakir Kazazović (Željezničar).
Potom, 70-ih : Nurif Nargilić (Sarajevo), Đurić Dušan (Sarajevo)
Zatim, 80- ih Vahid Avdić (Sarajevo), Jovanović Srđan (Sarajevo), Kovačević Goran (Sarajevo), Škoro Hamdija (Iskra Bugojno), Škoro Haris (Željezničar), Slagalo Srđan (Sarajevo), Jovanovic Siniša ( Sarajevo), Dane Kuprešanin (Sarajevo), Papović Vlado ( Sarajevo), Velić Jasminko ( Željezničar ) i Željko Pustivuk (Sarajevo).
Korišteni podaci iz Monografija 70 godina FK UNIS Vogošća, Wikipedija i lična arhiva.
Senad Kreso
FOTO ALBUM, FK UNIS:
- Cizmic Zuja trener, Sunjic, Skenderagic, Beko Arnautovic, Senad Kreso, MIle Ivic, Bakir Kavazovic, Zlatko Avdic, MIlan Makic, Miro Fazlagic, Kemica Dzemidzic trener, cuce : Kevelj Sefko , Ramiz Avdic, Hasan Cerimagic, Vejzagic Mehmed, Nurif Nargilic Amba , Pero Lasica, Omer Cerimagic
- Kevelj Sefko, nn, Esko Hadzijusufovic, Kemica Dzemidzic, Spahic Remzija, Dzemaludin Harba, Zlatko Avdic, Ako Avdic, cuce : Ramiz Avdic, Kulas, Beko Arnautovic, Mesak Vejzagic, Senad Kreso, Vladavic Jusuf
1970 prva utakmica u drugoj ligi : Miro Fazlagic, Bakir Kavazovic, Senad Kreso, Milan Malikc, Lukovic Miroslav, Zlatko Avdic, trener Krosnjar Slobodan – cuce : Ante Maric trener, Hasan Cerimagic ,Sreten Siljkut, Nurif Nargilic Amba, Esko Hadzijusufovic, Omer Cerimagic
FIS-GOL TIM
04.02.2023.